1 Korinthe 8.
17-11-2013.
Vervolg op de preek over Daniel 1.

Leven in deze wereld vraagt moed en liefde om samen met alle broers en zussen het evangelie handen en voeten te geven.

Jaren geleden hoorde in tijdens een bezoek aan de VS een indrukwekkend verhaal.
Een blank, christelijk gezin,
koos er voor om in een slechte buurt te gaan wonen.
Dat is uitzonderlijk.
Een slechte buurt kan heel slecht zijn.
Iedereen verklaarde hen voor gek.
Maar zij voelden een roeping.

Het ging mis.
Op een avond drong een buurtbewoner het huis in.
De vrouw was alleen thuis en werd verkracht.
Ze bleek zwanger.
De vraag: breng je een kind ter wereld dat op deze manier verwekt is.
De buurman was Afro American
dus het kindje zou ook zwart worden.

Vroeger had je natuurlijk geen keus.
Nu wel.
De vrouw die het mij vertelde,
een toegewijd christen,
was een vriendin van deze vrouw.
Haar advies was: abortus.
Ze gaf daar een speciaal argument bij:
“Ik ben zelf geadopteerd.
Ik ben ontzettend dankbaar voor mijn nieuwe ouders.
Maar ik kan nog steeds niet leven met het feit dat ik ben weggeven”.

Ik weet niet wat het uiteindelijke besluit is geweest.

Het is een verhaal dat mij helpt om te beseffen dat het leven in deze wereld ingewikkeld kan zijn.

Niet alle keuzes zullen zo dramatisch zijn of zo ingewikkeld.
Maar als je midden in deze wereld staat
en met je hele hart volgeling bent van Jezus Christus
dan kan het niet anders dat er regelmatig situaties zijn
waarin het ingewikkeld is.

Want je bent wel nieuw mens
als discipel van de Heer
maar de wereld is nog niet nieuw.

Hoe maak je de keuzes?
Hoe verantwoord je naar je medegelovigen?
Als we kijken naar wat Paulus schrijft
zijn er twee aanknopingspunten.

Kennis en Liefde.

De kennis kan je helpen om zicht te krijgen op wat belangrijk is.
De liefde kan je helpen om de keuzes zo te maken dat je elkaar als gelovigen niet kwijtraakt in deze wereld, maar dat je juist schouder aan schouder staat.

En dat is dus wel nodig.
Elkaar vasthouden.
Paulus maakt een nadrukkelijk punt hier.
Soms doe je dingen niet of anders dan je zou willen omdat je geen scheiding wil brengen in de geloofsgemeenschap.
Paulus zegt dan zelfs:
Als ik door vlees te eten mijn broeder of zuster ten val breng, dan wil ik het nooit meer eten.
Dat gaat nogal ver.
Vegetariër worden omdat er in de kerk mensen zitten die zich storen aan het lapje vlees op het bord.
Dat kan toch niet waar zijn.
Het is goed om te zien waar het wel om gaat.

1. We beginnen met die kennis.
De achtergrond van wat Paulus beschrijft is de afgodendienst in Corinthe.
Vlees en afgodendienst hadden met elkaar te maken.

Want vlees was heel vaak gewijd aan de afgoden.
Het werd in de tempel gewijd en daarna op de markt aangeboden.
Ik weet niet of het 100% was
maar de kans dat je op de markt een stuk vlees zou kopen dat uit een heidense tempel komt was zeer groot.

Vandaar de vraag:
kan je dat eten.

Als het gaat om de afgoden heeft Paulus twee lijnen:
a. ze bestaan niet en betekenen niets
b. doordat mensen zwak zijn kunnen ze nog wel invloed hebben (1 Kor 10)

Die eerste is het belangrijkste.
Afgoden bestaan niet.
Dat is het geweldige nieuws voor die nieuwe gelovigen.
Ze hebben een groot deel van hun leven afgoden gediend en zijn daardoor in het donker terecht gekomen.
Angst en willekeur.
Afgoden eten je altijd op.

Maar nu hebben ze het licht gezien.
Ze kennen Jezus.
Weten dus ook heel nuchter dat zo’n wijding aan de afgoden niets betekent.
Dat vlees smaakt echt niet minder.
Het is er niet door veranderd.

Die kennis geeft een geweldige nieuwe vrijheid.
Met die kennis durf je ook een positie in te nemen.
Gewoon lekker vlees eten zonder enige zorg.
Maar dat staat voor meer.
Ruimte om beslissingen te nemen.
Weten dat je dat kan doen in het leven met de Heer die je niet afrekent op fouten of mislukkingen
maar die kijkt naar je hart.

Geweldig die kennis.

Maar het kan ook verkeerd uitpakken.
Kennis kan verwaand maken.
Kennelijk nam Paulus dat waar:
Gelovigen die zich met hun vrijheid heel sterk voelden
en verheven boven die andere gelovigen die veel voorzichtiger waren.

Die voorzichtigheid heeft te maken met die andere lijn:
afgodendienst kan wel degelijk invloed hebben.

Sommige gelovigen werden door dat eten van het vlees bepaald bij het oude geloof.
Ze kwamen terug in de sfeer van die tempel.
Werden misschien ook wel geraakt door de goede dingen van vroeger.
Samen met de buurt uit eten in de tempel,
zo ging dat echt.
Reken er op dat het gezellig was.
Dat missen ze allemaal.
En dat kan gevaarlijk zijn.
Dat vlees trekt hen de tempel in.

En dan zegt Paulus: niet doen.
Breng de ander niet in gevaar.
Breng de ander niet ten val zodat hij het evangelie van de Heer gaat missen.
Dat is je vrijheid niet waard.

2. Dat laat ons meteen iets zien over de liefde waar Paulus het over heeft.

Je kan al het gelijk van de wereld hebben
maar als je er niet in liefde mee omgaat maak je brokken.
De liefde maakt je betrokken op je medegelovigen.
Je hebt in het oog wat goed voor ze is en wil geen belemmering opwerpen voor hun relatie met God.
Ze mogen niet in gevaar komen.

Let er op dat het dus over heel belangrijke zaken gaat.
Deze tekst is vroeger wel gebruikt om allerlei veranderingen tegen te houden.
Dat had ook te maken met de vertaling.

SV: ergeren.
NBG : aanstoot geven.

In de praktijk betekende dat in de kerk dat je niet te veel moest veranderen want er was altijd wel iemand die zich ergens aan ergerde,
de kleur een kleed
een bepaald lied
of noem maar op.
Als het daar om gaat wordt het erg benauwd in de kerk.
Dat is het ook vaak geweest.
Dan kunnen conflicten ontstaan over de meest onbenullige opmerkingen.

Het is makkelijk voor te stellen dat Daniel ook heel wat ergernis heeft opgeroepen.
Met zijn mooie plek aan het hof.
Met zijn kennis van de afgoden van Babel.
Hopelijk heeft hij wel gelegenheid gehad om met zijn geloofsgenoten te spreken
en duidelijk te maken hoe hij met zijn hart voor de Here ging, en dat ook vorm gaf in de keuze voor dat eten.
Maar we weten het niet.

Het kan zomaar zijn dat er over hem geroddeld is.
Ergernis is niet te voorkomen.

Daarom is de nieuwe vertaling ook gelukkig.
Soms ontkom je in de kerk niet aan ergernis.
Want als je in deze wereld leeft roep je ook in de kerk hoe dan ook ergernis op.
Want of je past je aan en dat is lastig
of je past je niet aan
en dat roept ook allerlei weerstanden op.

Het hoort er bij
en we zullen het er mee doen.

Maar wel geleid door liefde.
En dan zullen we nooit het echte leven op het spel zetten voor onze broeder of zuster.

We zijn verantwoordelijk om onze plek in te nemen.
Vrij om te handelen op de manier waarvan we geloven dat die goed is als we op zoek zijn naar de goede kennis in het dienen van onze Heer.

Maar als de liefde voor onze broeder of zuster er om vraagt
zijn we bereid vrijheid in te leveren.

Die mogen onze vrijheid niet belemmeren
als we keuzes maken om het leven vorm te geven.
Maar onze keuzes mag hun geloof niet onderuit halen.

Wat betekent dat in de praktijk?
Dat is in een preek niet heel concreet te maken.
Vanuit de kerk kunnen we onmogelijk voor iedereen op zijn of haar plek bepalen wat de juiste keuze is in het leven.

Maar we vinden hier wel een richting.
Je bent vrij om je geld te besteden
maar als anderen door jouw bestedingspatroon een dreigen de Mammon te dienen
is het liefde om in te leveren.

Je bent vrij om te genieten van een goed glas wijn,
maar als je broers of zussen om je heen in gevaar brengt met die wijn
dan zie je er zonder gezeur en zonder oordeel van af.

Je bent vrij om keuzes te maken over ethische zaken.
Want God kent je hart en heeft je verantwoordelijkheid gegeven om te handelen in een complexe wereld.
Maar de liefde zal je leren om zoeken naar manieren dat anderen niet geschaad worden in hun overtuiging.

Is het trouwens niet juist op dit punt
dat de gemeente de liefde in de praktijk moet brengen.
Hoeveel hardheid is er niet geweest,
ook in de kerk,
als het ging om keuzen in je leven.

Mensen werden buitengesloten als zij zich niet aan de bestaande praktijk hielden.
Terwijl ze anderen helemaal niet in gevaar brachten.

Als de vrouw waar ik deze preek mee begon
nu gekozen heeft voor abortus,
zou ze daarmee daadwerkelijk het geloof van haar broers en zussen in gevaar brengen?
Zouden die dat als voorbeeld zien om het net zo te doen
en daarmee hun eigen integriteit verliezen?
Ik geloof er niets van.

Ik geloof dat die vrouw vrij was in haar keuze.
En dat ze daarbij zou mogen vertrouwen op de liefde.

Kennis maakt verwaand, zegt Paulus.
Ja, wat kunnen mensen hard oordelen.
Maar liefde helpt ons verder
ook in een wereld die ingewikkeld is.

Zo trekken we samen op.
Zo vieren we de maaltijd.
We gedenken de Heer die ons vrij in het leven zet.
Maar we zien ook de broers en zussen met wie we optrekken

Als we er maar zijn voor elkaar.
Naar elkaar kunnen luisteren.
Elkaars kennis aanscherpen.
Elkaar laten groeien in liefde.

Zodat we zo gezamenlijk onze plek in nemen in deze wereld.